Grote verhalen
Nu de 'grote verhalen' - christendom, liberalisme, socialisme -
hun zeggingskracht hebben verloren en het nationalisme al evenmin een
acceptabel oriëntatiepunt vormt voor een zinvol begrijpen van verleden,
heden en toekomst, zijn wij in een zwart gat terechtgekomen. Er bestaat
geen totaalvisie meer op het historisch proces die het ons mogelijk maakt
heden en toekomst op een zinvolle wijze met elkaar te verbinden. En dus razen we als het ware door
de geschiedenis, zonder te weten waar we vandaan komen of naartoe gaan. Het heden komt daardoor
ook in de lucht te hangen.
Teruggrijpen
Sommigen raken hier zo van in de war dat ze teruggrijpen naar oude of
nieuwe vermeende zekerheden: godsdienstig fundamentalisme, eco-radicalisme,
politiek extremisme. Kijk naar de ontwikkelingen binnen de islam of
de situatie op de Balkan.
Ethiek
Kerken vormen juist een onderdeel van het probleem. Ook zij hebben geen adequate ethische antwoorden
op de stroom van nieuwe problemen die zich opdringen. Ze passen de ethiek van 'gisteren'
toe op de problemen van 'morgen'.
Eeuwigheidswaarden
Het besef dat je bij al die veranderingen niet langer uit de voeten
kunt met 'eeuwigheidswaarden' - behalve enkele fundamentele, zoals 'je
mag niemand de hersens inslaan' - ontbreekt nog te veel binnen onze
samenleving. Dat is niet goed, want wil je vandaag de dag de zaken beheersbaar houden,
dan dien je normen en waarden permanent aan te passen aan de veranderende omstandigheden.
- -