Illusies
Religieuze doctrines zijn stuk voor stuk illusies, niet te
bewijzen, niemand mag worden gedwongen ze voor waar te houden,
eraan te geloven. Sommige van deze doctrines zijn zo
onwaarschijnlijk, zozeer in strijd met alles wat wij moeizaam
over de relativiteit van de wereld te weten zijn gekomen, dat
men ze - op passende wijze rekening houdend met de
psychologische verschillen - kan vergelijken met
waandenkbeelden. Over het realiteitsgehalte van de meeste kan
men geen oordeel uitspreken. Zoals ze niet te bewijzen zijn,
zo zijn ze evenmin te weerleggen.
Dwang
Ik ben zeker niet de eerste die is getroffen door de
overeenkomst tussen de zogenaamde dwanghandelingen van
neurotici en de verrichtingen waardoor de gelovige zijn
devotie betuigt.
- -