Nog een spook: dwang. Sommigen gaan gebukt onder dingen die ze moeten doen of zeggen, soms gepaard met rituelen. Dwang heeft de functie angst te bezweren. Door de orde van de dwang lijkt het leven meer onder controle. Dwang is geketende angst. Mensen hebben te dealen met hun angsten. Alleen verschilt het niveau van angst nogal. We zijn zichzelf ontwikkelende wezens, maar de één wordt hierin vooral geremd door angsten, terwijl de ander vrolijk de eigen doelen navolgt. We zeggen dan dat of het angstniveau hoger is, of het streefniveau. Die twee hebben nogal eens de neiging elkaar af te wisselen: een periode van remmingen door angst wordt dan afgewisseld door een periode waarin vooral gestreefd wordt naar het bereiken van persoonlijke doelen. We zien dit ook in groepen: na een fase van stilstand op basis van angsten bij de individuen in de groep kan zomaar een fase volgen van toenadering, wederzijds begrip en relationele ontwikkeling. Zo wisselen angst en streven elkaar af.
- - -