Onderwaterscherm
PS 3-12-2022: WordPerfect 5.1 was in de negentiger jaren een bekende, zo niet de bekendste tekstverwerker. Op sommige kantoren is hij nog vele jaren nadien in gebruik geweest.
Mijn zus was op bezoek. Ze vertelde over haar probleem met
het vanuit de computer op papier krijgen van een stuk tekst.
Steeds gebeurden er dingen die ze niet bedoelde en niet wilde;
steeds was de opmaak van de uitdraai niet wat ze voor ogen
had.
Kennelijk gaat ze niet erg veel met de computer om. Net als ik
bleek ze nog te werken met WP-5.1. Ik weet niet of andere
tekstverwerkers ook zoiets hebben, maar de onze heeft een
onderwaterscherm. Ach, de meeste lezers zullen dat wel
kennen.
Pas toen ze zich dat onderwaterscherm (weer) realiseerde,
konden al die onverwachte en niet gewenste printermanoeuvres
ineens gewoon tussen de tekst in het bestand teruggevonden
worden. Daar stonden ze, de voor haar onjuiste codes, open en
bloot, terwijl ze op het gewone scherm verborgen bleven. De
schellen vielen haar van de ogen: juist, zó zit dat! En
zo kreeg ze haar bestand weer in de hand.
Ze kwam in ons gesprek op dat onderwaterscherm toen we het
hadden over al die onbewuste zaken die steeds weer ons leven
beïnvloeden. Waarom doen we dingen zoals we ze doen en
waar komen eigenlijk onze meest persoonlijke gewoontes
vandaan, ook die waarmee we soms, of steeds weer, met onszelf
of met anderen in botsing komen? Waarom maken we op bepaalde
punten steeds weer dezelfde fouten, vaak al voor we er zelf
erg in hebben? Ineens ging haar een licht op: 'Het is net als
met dat onderwaterscherm!'
In zo'n tekstbestand staan allerlei codes. Je moet 'onder
water gaan' om ze te kunnen zien en pas dan kun je ze
veranderen of eventueel weghalen. Pas daarmee krijg je de
opmaak van je uitdraai onder controle. Als je werkt met een
door een ander aangemaakt tekstbestand, kan het allemaal
nóg veel ingewikkelder zijn: sommigen strooien kwistig
met codes om daarmee niet optimale instellingen van hun
programma of omissies in hun computerconfiguratie te
neutraliseren. Bij de maker van zo'n bestand werkt het dan
wellicht allemaal goed, maar wee je gebeente als je ermee in
een andere computer komt! Dan is alles namelijk ineens geheel
anders ...
In onze tekstverwerker drukken we op F11 om de toegevoegde
codes zichtbaar te maken. Daarmee krijgen we de
opmaakproblemen duidelijk. Maar in ons leven is het minder
eenvoudig, alleen al omdat er verschillende lagen zijn in het
onderwaterscherm. In al die lagen zijn codes aangebracht, niet
alleen door onszelf, maar door allen die hun invloed in ons
leven deden en doen gelden. De ene laag bevat vooral de eigen
codes, een andere die van onze meest nabije omgeving. Een
diepere laag herbergt codes die vaak al veel minder duidelijk
zijn, ook al omdat ze ouder zijn. Die komen onder anderen van
onze opvoeders. En er is een nog diepere laag. Daarin staan de
codes die al met onze genen bij ons zijn binnengekomen en ook
codes uit mogelijk andere tijden of - voor wie daarin
geloven - uit vroegere levens. Velen durven het niet aan
al die codes en hun effecten, eventueel met hulp van
medemensen, te leren doorgronden. En als je dan dat alles maar
liever gewoon wegstopt, bijvoorbeeld omdat het je te onzeker
of te angstig maakt of omdat je het allemaal veel te lastig en
te ingewikkeld vindt, als je de toenaderingspogingen daarin
van mensen die naast je staan uit de weg gaat, dan krijg je
geen grip op soms heel belangrijke dingen van je leven en kan
het gaan lijken of je leven zich daarin aan je voltrekt. Je
reageert wel op jezelf en op je omgeving, maar je weet niet
vanuit welke laag je reactie komt, laat staan dat je beseft
welke code eraan ten grondslag ligt en waar die code vandaan
komt. Je neemt of ontwijkt initiatieven, maar zij die met een
open hart vlak naast je staan, begrijpen soms meer van je
drijfveren dan je dat zelf doet.
Mensen durven soms de F11-toets van het leven niet aan. Ze
leven alsof alles gewoon duidelijk is en vastligt. Om de
diepere lagen lopen ze maar liever heen. Ze houden dan ook
niet van 'dat softe gedoe'. Dat ze op steeds dezelfde
punten zich bezeren, dat ze steeds opnieuw dezelfde soort
conflicten hebben, nemen ze voor lief. Als je oogkleppen opzet
om alleen vooruit te kunnen kijken, is er minder reden om bang
te zijn. Maar wie, met alle pijn en moeite die dat met
zich meebrengt, de eigen codes leert begrijpen, opent daarmee
wegen om, tot op zekere hoogte, het script van het eigen leven
te leren begrijpen en besturen.
Gert Hardeman
-