Een tijd ben ik er niet geweest, in de kerk in mijn woonwijk.
De laatste keer ben ik er na vijf kwartier uitgelopen. Ik had
zo sterk het gevoel dat al het meerdere nog slechts afbreuk
zou kunnen doen aan mijn beleving dat ik mezelf te veel geweld
had moeten aandoen om te blijven zitten. In deze kerk huist
een gemeente waarin, zoals dat heet, een woongemeenschap van
verstandelijk gehandicapten is geïntegreerd. Dat
impliceert dat de vieringen wat wanordelijker kunnen zijn,
maar dat ervaar ik niet als probleem. Probleem is voor mij de
veelheid en de volheid van de vieringen: te veel woorden, te
veel liederen, te veel coupletten. En in het verlengde daarvan
ervaar ik een tekort aan stilte en ook aan verrassende nieuwe
invullingen van de over te brengen boodschap. Het is zo rigide
allemaal, volgens een vast patroon dat dan liturgie heet. Het
kan zijn dat anderen die vastheid niet willen missen, mij
echter kan ze gestolen worden. Ik zou ook een veel
afwisselender gezelschap willen, daar op de kansel. Waarom zou
alleen dominee een boodschap over kunnen brengen? Het
integreren met verstandelijk gehandicapten heeft mij vooraf
doen vermoeden dat dus de boodschap van de kerk tot de
essenties zou moeten worden teruggebracht en dat leek me
eerlijk gezegd wel wat. In de praktijk is het tegendeel waar.
Helaas is er meestal zelfs geen moment waarin althans een
poging wordt gedaan iets aan de gehandicapte medemens over te
dragen. Toch ben ik jaloers op sommige van hen. Als het te
lang duurt, staan zij even op, terwijl ik beleefdheidshalve
blijf zitten, terwijl het, gezien de harde stoelen, beter zou
zijn hetzelfde te doen.
Palmpasen: Als gebruikelijk maken de kinderen in de
kindernevendienst een palmpaasstok of hoe dat heten mag. Aan
het eind van de viering paraderen ze ermee door de kerk. Mooi,
die gezichtjes, mooi, die verschillen. Zich aan elkaar
vasthoudend ontwaar ik twee kleintjes zonder stok. Ze lopen er
verloren bij, stralen in tegenstelling tot de anderen
nauwelijks iets uit. Dat is nu iets wat me intrigeert: waarom
die twee niet? Ik kan me voorstellen dat deze momenten in de
kerk een trauma voor hen worden dat ze na vele jaren nog
zullen moeten doorwerken. Aan de andere kant van de
zaal zie ik nog iets dat uitspringt: is het een palmpaasstok,
maar dan in plaats van in de vorm van een kruis in de vorm van
een kroon? Zo lijkt het en ik zou er heel wat voor over gehad
hebben om hierover wat meer te horen. Maar helaas ...
Palmpasen: Ik krijg van de boodschap nauwelijks iets mee.
Sinds ik weet dat mijn vrouw het als een uitzondering ervaart
wanneer ze uit de preek iets meekrijgt, lijk ik daar minder
moeite mee te hebben. Even spits ik m'n oren: Het gaat over
arme bananenboeren op wiens kosten wij hier ons overgewicht
produceren. In het kerkblad schreef ik jaren geleden over Max
Havelaar, maar dat had onvoldoende effect. De supermarkt van
onze wijk heeft deze bananen bij gebrek aan belangstelling uit
het schap moeten nemen. Waarschijnlijk ben ik de enige geweest
die de bedrijfsleider daar (herhaaldelijk) over heeft
aangesproken. Maar nee, Max Havelaar wordt vandaag niet
genoemd. Misschien kent de prediker het fenomeen nog niet?
Iets anders valt me op: Er wordt zowaar gecollecteerd voor
twee projecten buiten, terwijl in de laatste reeksen van
vieringen die ik bijwoonde, alle drie de collectes bestemd
waren voor kerk en diverse kerkelijke kassen. Zo nu niet en
dat is mooi dus. Zit er verandering in de lucht? Naast mij zit
een gehandicapte die kennelijk niet lezen kan. Maar gevoel
voor melodie heeft hij veel meer dan ik en de vraag is nog wat
er eigenlijk belangrijker is in het leven. Veelal komt hij een
of een paar seconden na de zang van de gemeente, waardoor de
klanken die hij zingt soms kunnen lijken op de juiste woorden.
Deze mens zingt uit volle borst en hij raakt me. De meest
voorkomende klanken in zijn gezang die niet met de juiste
woorden overeenstemmen, lijken op de naam Jezus en op de
woordcombinatie 'hemel en aarde'.
De viering duurt me te lang. Voor mij is een uur echt genoeg
en het mag rustig een beetje minder zijn. Ik heb niet veel
nodig om geraakt te worden en als er weer zo'n veelheid en
volheid op me afkomt, sluit ik me af. Maar dat is misschien
vooral mijn probleem. Gek, die bananen en die kinderen zonder
palmpaasstok met snoepgoed, daar ben ik niet klaar mee.
Gert Hardeman
-