Godsdienstwaanzin heb ik in mijn loopbaan vooral op de PAAZ in Bennekom gezien. Hele ernstige psychoses, waarbij mensen totaal en soms langdurig de greep op zichzelf kwijt waren. Vaak bleek het te gaan om mensen met niet erg sterk intellectuele vermogens en vaak kwamen dezelfde mensen geregeld met dezelfde soort psychose terug. Enorme angsten heb ik gezien, mensen die in hun angst en radeloosheid verregaand tegen zichzelf beschermd moesten worden. De angst om voor eeuwig verloren te gaan, die ook mij was bijgebracht in mijn opvoeding, speelde dan de hoofdrol. Als een dominee dan zo'n patiënt kwam bezoeken, probeerden we dat te voorkomen en soms verboden we het bezoek gewoon, omdat de ervaring leerde dat zo'n bezoek olie op het vuur van de angsten was.
Ik heb in de nabijheid van deze mensen vaak aan mijn moeder gedacht. Niet zo ernstig als hier, maar toch: ook mijn moeder kampte met religieuze wanen, zoals ik ook zelf daarmee een aantal jaren gevochten heb. Dit geloofsbeeld herhaaldelijk te moeten zien, heeft me aanzienlijk geholpen afstand te nemen van religie, waaronder ik dan georganiseerd geloven versta.
- -