De laatste jaren wordt er steeds meer gepubliceerd over
bijna-doodervaringen. Dr. Raymond Moody en dr. Melvin Morse
zijn voortrekkers in dit onderzoeksgebied. Ik heb e.e.a. over
het onderwerp gelezen en wil van daaruit proberen wat
hoofdlijnen onder elkaar te zetten.
Bijna-doodervaringen doen zich voor bij mensen die op een
bepaald moment - al dan niet acuut - lijken te
sterven. De bijna-doodervaring vindt plaats als iemand
doodgaat, preciezer: als de bloedsomloop en de ademhaling
stoppen. Het is het moment waarin levensreddend medisch
handelen dikwijls nog een kans van slagen heeft. Aangenomen
moet worden dat dezelfde ervaringen plaatsvinden bij mensen
die echt sterven en dus niet meer in dit leven terugkeren.
Bijna-doodervaringen doen zich niet bij alle mensen voor die
bijna sterven, bij de meeste waarschijnlijk zelfs niet. Veel
onderzochte bijna-doodervaringen werden opgedaan op de
operatietafel of op de intensive care, maar daar niet alleen.
Ook verdrinking, verstikking, vergiftiging en
verkeersongelukken leidden dikwijls direct naar een
bijna-doodervaring.
Bijna-doodervaringen lijken niet samen te hangen met iemands
leeftijd, geloof, levensvisie of cultuur. Wel zijn ze
inhoudelijk vaak aan de achtergrond of de cultuur van de
betrokkene verbonden. Alleen christenen bijvoorbeeld zullen
het licht of de lichtende gestalte die ze ontmoeten, benoemen
als Jezus. In bijna-doodervaringen worden mensen vrijwel
altijd naar dit licht toe 'gezogen'. In slechts enkele
gevallen is bekend dat mensen zich voelden opgenomen in een
plaats van duisternis, kilte en haat.
In een bijna-doodervaring komen een aantal dingen steeds
weer terug. Eerst ervaart de stervende dat hij (slechts voor het
gemak gebruik ik de mannelijke vorm) buiten zijn
lichaam treedt en naar boven zweeft. Van bovenaf neemt hij
zijn eigen lichaam waar en ziet hij wat er met en rond zijn
lichaam gebeurt. Zelf ervaart hij rust en vrede en hij
verbaast zich over de paniek die er bijvoorbeeld aan zo'n
operatietafel op dat moment is. Achteraf kan de betrokkene
- ook als hij onder narcose was - allerlei te
verifiëren bijzonderheden beschrijven. Daar blijft het
echter vaak niet bij. Soms blijkt de betrokkene in staat op
hetzelfde moment op allerlei andere plaatsen waar te kunnen
nemen. Achteraf kan soms letterlijk worden weergegeven wat
familieleden elders op het moment van de bijna-doodervaring
van de betrokkene deden of tegen elkaar zeiden en ook hoe ze
zich voelden. Ook kan er sprake zijn van paranormale waarnemingen buiten de eigen kring. Een stervende vertelde bijvoorbeeld naderhand
dat hij tot z'n verbazing een schoen op het dak van het
ziekenhuis had zien staan. Nader onderzoek wees vervolgens uit
dat deze schoen er ook werkelijk stond. Van dit soort
waarnemingen 'in de geest' zijn zeer veel voorbeelden bekend.
Vanuit een bijna-doodervaring vertelde iemand dat een bepaald
medisch apparaat, waar inderdaad tijdens de reanimatie
problemen mee waren geweest, geweigerd had omdat de stekker
niet in het stopcontact gezeten had. Alweer bij nader
onderzoek een juiste waarneming ...
Ook ziet degene die een bijna-doodervaring heeft als in een
hele snelle film een aantal essentiële gebeurtenissen en
momenten uit zijn leven aan zich voorbijtrekken, compleet met
de bijbehorende emoties.
Dan komt de betrokkene in een soort van tunnel, aan het einde
waarvan helder licht schijnt. Hij voelt zich als het ware naar
het licht toe gezogen worden. Op die reis door de tunnel
- de snelheid neemt toe - komen overleden
familieleden of bekenden de 'reiziger' tegemoet om hem te
ondersteunen. Er zijn gevallen bekend waarin in de tunnel
familieleden werden ontmoet, waarvan de betrokkene op het
moment van de ervaring niet kon weten dat ze (plotseling)
overleden waren. In de tunnel straalt de warmte en de liefde
van het licht aan het eind de betrokkene al tegemoet. Hij
voelt zich rustig en gelukzalig.
Al in de tunnel - of even later in het licht - wordt
de betrokkene soms voor de keus gesteld: hij mag blijven in
dit rijk van licht, maar hij mag ook terug naar zijn aardse
lichaam. Dikwijls echter krijgt de betrokkene geen keus: hij
wordt teruggestuurd!
Als de reanimatie is gelukt, blijken mensen die een
bijna-doodervaring hadden beschroomd om over deze
ervaring te
vertellen. Ze zijn bang niet serieus genomen te zullen worden
en daarmee de glans van hun ervaring te verspelen.
Er is wel beweerd dat de ervaring van de tunnel en het licht voortkomt vanuit een kramptoestand, waarin de hersenen zouden komen bij een acuut tekort aan zuurstof. Erg waarschijnlijk is deze verklaring echter niet en zeker is ze geen verklaring voor de eventueel tijdens de bijna-doodervaring gedane paranormale waarnemingen. Bekend is dat het spirituele beleven zich 'technisch' afspeelt in de rechter temporale hersenkwab, vlak boven het oor gelegen en diep doordringend in de hersenen. Dit stuk van de hersenen is wel het deel genoemd dat met God communiceert. Hetzelfde deel is geactiveerd in een eventuele bijna-doodervaring.
Mensen die ooit een bijna-doodervaring hadden, zijn door die ervaring veranderd, getransformeerd. Dat geldt zowel voor volwassenen die een bijna-doodervaring hadden als voor volwassenen die als kind of zelfs als baby een bijna-doodervaring hadden. Deze mensen verliezen op een of andere manier meer dan wie ook anders de angst voor de dood. Vaak beschouwen ze de dood als een goede vriend. Tegelijk hechten ze meer aan het leven, waarderen het leven meer. Er treedt een herstructurering op in de rechter temporale kwab. Gevonden is dat deze mensen relatief meer doen aan gezonde lichaamsbeweging, dat ze meer fruit en verse groenten eten, minder medicijnen gebruiken, minder ziek zijn, minder psychosomatische klachten hebben, korter werkloos zijn en kiezen voor rustiger activiteiten. Ze zijn veel te vinden in verzorgende beroepen. Toevallig werd ontdekt dat deze mensen relatief vaak problemen hebben met het dragen van een horloge. Een steeds gehoorde klacht is dat het horloge steeds blijft stilstaan en dat een nieuw horloge dat ook weer doet. Dezelfde horloges blijken - gedragen door anderen - geen problemen te geven! Gesuggereerd is dat de bijna-doodervaring iets heeft veranderd in het elektromagnetische veld van de betrokkene. Ten slotte is bekend dat paranormale begaafdheden relatief meer voorkomen bij mensen die ooit een bijna-doodervaring hadden.
Mijn persoonlijke indruk is dat wat wij 'God' noemen misschien een grotere rol speelt in de bepaling van de aan mensen hier op aarde toegemeten tijd dan wij vaak veronderstellen. Ik betwijfel of we mogen zeggen dat God iemands dood niet gewild heeft. Bijna-doodervaringen leren ons dat velen van over de grens van dit leven in dit leven teruggestuurd worden. Ze laten ons iets zien van de spirituele dimensie van de mens. Het zou kunnen dat God ons allen meer vasthoudt dan we ons ooit bewust zijn geweest.
De stichting Merkawah is de Nederlandse afdeling van de International Association for Near Death Study. De stichting stimuleert systematisch wetenschappelijk onderzoek naar BDE's, draagt kennis over en probeert mensen die een bijna-doodervaring hadden te begeleiden. Zie hier.
Gert Hardeman
Zie ook hier.
Pagina geschreven eerste helft 90-er jaren