Vrijzinnigheid leidt niet per se tot ethisch verval en de
'zuivere leer' garandeert geen ethisch verantwoord handelen,
zo lees ik in 'Trouw'. Dat is mooi, maar mijns inziens
voorzichtig uitgedrukt. Op beide wegen is het toch de mens
zelf die de keuzes maakt en de verantwoordelijkheid daarvoor
draagt? Daarbij lijkt mij dat de vrijzinnige meer gericht is
op de eigen ruimte en van daaruit probeert
verantwoordelijkheid te nemen, terwijl de 'rechte in de leer'
zal menen dat we een externe toetssteen hebben in wat hij
(zij) zal noemen het Woord van God.
Ik zie mezelf niet als een rechte in de leer. Het zou mooi
zijn als ik van binnen uit zou kunnen geloven dat we een Woord
van God hebben, een bindende richtlijn voor alle ethisch
handelen. Ik kan dat niet (meer). De bijbel is voor mij het
meest gewelddadige boek dat ik ken, maar wel een boek waarin
de menselijke auteurs en velen na hen gemeend hebben Gods stem
te horen voor alle tijden en voor iedereen. Zo leidde die
vermeende stem tot de meest vreselijke massaslachtingen in
Gods naam. In die God geloof ik dus niet (meer). Ik heb moeten
leren leven met het weten dat ik geen Woord van God meer heb
om houvast aan te vinden of om van daaruit richting te kunnen
bepalen. Ik geloof dat dat me veel meer eigen
verantwoordelijkheid geeft en het belet me me te verschuilen
achter de mening van een ander en van de meerderheid. Het
dwingt me me te bepalen tot wat ikzelf aan God ervaren kan. En
voor mijn keuzes ben ík verantwoordelijk en ík
alleen!
Vaak denk ik dat het makkelijker is om de zuivere leer aan te
hangen. Voor mij was in de tijd waarin ik zo geloofde alles
duidelijk; het gaf me structuur en richting. Geloven zonder
dat houvast heeft me teruggeworpen op mezelf en dat vind ik
moeilijker. Het zekere weten van de zuivere leer bezweert
angst. Ik kan me voorstellen dat het loslaten van (bijna) alle
zekerheden angsten wakker kan roepen die voor sommigen niet te
dragen zijn. Daarom is de rechte leer volgens mij goed als het
loslaten van zekerheden te veel angst teweeg zou brengen. Het
kan niet de bedoeling zijn mensen hun broodnodige houvast te
laten verliezen.
Laten we ten minste hopen (en bidden?) en laten we er in elk
geval aan werken dat het 'Woord van God' eens op zal houden te
leiden tot geweld en alle leed van dien. Laten we geduld
hebben met allen die veel vastigheid nodig hebben, zelfs als
zij geen geduld met ons hebben.
Gert Hardeman
Pagina laatst bijgewerkt 9 maart 1999.