Regelmatig loop ik ertegenaan, ook in mijn eigen familie, tegen christenen die echt geloven dat er maar één weg is waarop de mens behouden kan worden, namelijk die van het christendom. Als het gaat om mensen die emotioneel op enige afstand van mij staan, heb ik daar niet direct moeite mee, maar komt het dichtbij, dan voel ik die christelijke overtuiging als een soort wig die ons in emotionele zin uiteen drijft en die afbreuk doet aan mijn me geaccepteerd voelen.
De oorsprong van het probleem lijkt me te liggen in de bijbel, als die ervaren wordt als hét absolute woord van God, waarin ik niet meer geloof. Het was Athanasius (aartsbisschop in Alexandrië, 295 - 373) die rond 360 uit de toenmalige bibliotheek van religieuze geschriften koos welke samen de bijbel zouden gaan vormen en welke buiten de goddelijke boot moesten vallen. Natuurlijk: in elke daad van elk mens zit iets goddelijks en dat zal in zijn schifting ook niet ontbroken hebben, maar om nu van dan af aan te zeggen dat alleen wat hij toen uitkoos het woord van God is en al het andere van toen en later tijd niet, dat wil er bij mij niet in.
De wijze van dit bezien en geloven verschilt soms zozeer dat ik met die christenen hierover niet zinvol kan communiceren. Het is immers zo dat ik, zonder de christelijke visie en zoals ik de dingen nu bezie, voor hen 'verloren' ben. Complicerend is voor mij daarbij nog dat deze mensen mij dat meestal zo niet direct zeggen, maar dat het voor hen intussen wél zo is, omdat zij dat in hun manier van bijbellezen zo verstaan. Wat mij betreft was het dan duidelijker en eerlijker als zij mij dan ook gewoon maar zeiden dat ik op weg ben naar de hel. Maar omdat er volgens dezelfde bijbel niet geoordeeld mag worden, wordt de eigen innerlijke overtuiging 'naar Gods woord' achtergehouden en voel ik de afwijzing van mijn voelen en denken alleen maar impliciet en doet die dus direct en meedogenloos afbreuk aan de emotionele relatie, zonder dat ik er een kant mee op kan. Ik ervaar het als een gemis aan respect, omdat ik immers niet goed ben zoals ik ben, als een loochening van alles wat ik op mijn levensweg tegenkwam en wat mij langzaam hielp worden die ik geworden ben, als een bron van non-acceptatie en afstand die ik niet wens.
Ik kan het nog zo dikwijls en zo duidelijk zeggen dat ik de weg van de bijbel níét afwijs, dat die weg volgens mij óók een weg naar God toe is, niet minder dan de mijne, maar ook niet meer, de grondhouding die ik voel is die van een soort meewarige onmacht omdat ik kennelijk niet met de ene weg van de bijbel te bereiken ben en daarmee dus niet door God kan zijn aangeraakt en uiteindelijk, als ik mij niet bekeer, verloren zal gaan!
Dit is religie zoals die niet zou moeten bestaan. Zo drijft zij mensen uit elkaar. Zo verliezen we het leren aan elkaar, het verrijken van elkaar, zo breken we, ook al is dat de bedoeling niet, degene die anders ervaart en gelooft af. En daartoe hebben we in mijn ogen het recht niet. Ik roep christenen op andersgelovigen serieus te nemen, ze in elk geval in hun wijze van geloven niet op voorhand af te wijzen. Mocht uiteindelijk blijken dat, zo geloof ik het, álle wegen naar God toe leiden, dan maakt dat God niet kleiner, dan zal elke oefening hier om samen op weg te zijn, ieder de eigen weg, al het latere alleen maar verrijken.
Gert Hardeman
-